Energiebesparing op maat levert flink wat op

Zuinig zijn met energie: dan denk je al gauw aan het milieu. Maar je staat ervan versteld hoeveel geld ermee te besparen valt. Daar kunnen Priscilla, Fred en Baukje over meepraten. Zij gaan als persoonlijke energiecoaches langs de huizen in Beijum en Lewenborg, om een passend advies te geven aan wie dat maar wil. Waarom lopen ze daar warm voor? Gaat het goed? We ontmoeten ze in het pand van WIJ Beijum.

Baukje legt uit: “Wat we doen is eigenlijk heel simpel. We bezoeken mensen thuis, om samen met hen te bekijken hoe ze in hun huishouden energie, en dus geld, kunnen besparen. Eerst lopen we wat vragen met ze door, en daarna maak je samen een rondje door de woning, om te zien waar ze energie kunnen besparen.” Zo zijn alleen al in het eerste jaar meer dan honderd mensen geholpen aan een advies op maat. Ze hadden zich schriftelijk aangemeld, of werden actief benaderd door de coaches die met flyers van deur tot deur gingen. Het ‘Groninger Energieproject’ lijkt een succes.

En het blijft niet bij losse tips of goede raad. Baukje: “Bij een tweede bezoek krijgen de bewoners een pakket besparingsmateriaal dat speciaal op hun situatie is afgestemd.” Soms blijft dat beperkt tot een set energiezuinige lampen, maar de waarde kan flink oplopen: bijvoorbeeld als er folie bij komt voor achter de verwarming, of buizenisolatie. “Het kan van alles zijn. Tochthonden hebben we nog niet weggegeven, maar die kunnen ook erg nuttig zijn. Of transparante folie voor tegen de ruiten, als mensen enkel glas hebben.” Haar collega Fred vult aan: “Die folie kunnen de mensen zelf aanbrengen. Met radiatorfolie kunnen ze beter wachten tot na het stookseizoen: ’s winters brand je je handen aan de hete radiator. Dus ik raad aan om dat in de zomer te doen.”

Loshangende stopcontacten
Priscilla: “Als je zo bij mensen op bezoek bent, zie je of de woning dubbele beglazing heeft en je merkt of het tocht. Zo krijg je ook iets mee van hoe ze daar leven. Soms hebben ze de elektriciteit buiten de stopcontacten hangen, dat ik zeg: nou mevrouw, dat kan echt niet meer. Dan denk je: dit is geen veilige leefomgeving, het zou goed zijn om de woningbouw te benaderen. In principe bellen mensen dan zelf met de verhuurder. Als ze er niet uitkomen wil ik ook wel helpen om een afspraak te maken: kunt u hier langskomen, want mevrouw zit op de tocht, of er is hier iets kapot. Misschien heeft het extra effect als wij dat als energiecoaches melden.”

Over het algemeen zijn woningcorporaties van goede wil. Ze zijn positief over het energieproject en er zijn goede afspraken gemaakt. Maar in oude huizen is het soms niet eenvoudig om verbeteringen aan te brengen. Priscilla: “Laatst waren we bij een meneer, die zat in een huis met slechte ventilatie en zijn ramen konden niet open, alleen een luikje. Dan voel je je sowieso al opgesloten! Het enige wat open kon was zijn balkondeur, maar dat vond hij een onveilig idee. Die meneer kwam uit Syrië en je weet verder niets over zijn achtergrond, maar dit snap ik goed: ik zou het ook niet fijn vinden om mijn voordeur open te laten. Zulke dingen liggen nog lastiger als je de taal niet goed spreekt. Dus ik heb contact gezocht met de woningbouw, om te vragen of er iets kon gebeuren aan de ventilatie. En of er nieuwe ramen konden komen, met dubbel glas. Het is de vraag wat er mogelijk is, en of het ook tot huurverhoging leidt. Dat zijn ze nu aan het uitzoeken.”

Veiliger en prettiger
“Deze man meende ook gas te ruiken in de woning. Daar was hij niet gerust op. En hij had de meter open en bloot in de keuken hangen, met alle leidingen. Dus voor de zekerheid heb ik gezorgd dat er iemand langskwam voor de CV-ketel en voor een check op koolmonoxide. Zodat hij zich voortaan weer wat veiliger en prettiger kan voelen in huis.” Fred: “Je kunt als bewoner natuurlijk ook zelf naar de bouwmarkt voor een CO-detectiesysteem en een rookmelder. Die kun je zelf in huis monteren.”

Priscilla: “Het was een kerel van een jaar of 35, in de kracht van zijn leven en vol goeie wil. Maar als je moeite hebt met de taal, speelt dat toch een rol. Ik zei: kom anders eens wat vaker bij het WIJ-team zitten, dan zie je weer wat nieuwe gezichten en dan ga je ook makkelijker Nederlands spreken en verstaan. Misschien is vrijwilligerswerk een goed idee. En ze kunnen je de weg wijzen naar de juiste instantie, als je ergens mee zit. Of naar het Taalhuis, dat hier net gestart is.”

Dat je bedenkt: die vrouw is net zoals ik. Zij gaat straks ook weer naar huis, en dan gaat ze ook haar boodschappen doen.

Jonge moeders
Ooit is Priscilla Wagenaar zelf begonnen als vrijwilliger in Lewenborg. In een periode dat het juist niet zo goed met haar ging, besloot zij om koffie te gaan schenken in De Roef, in Het Dok. Daarmee zette ze een belangrijke stap vooruit. Ze kwam weer onder de mensen, het was prettig om te doen en het gaf haar nieuwe moed. “Als je alleen thuis gaat zitten, raak je alleen maar dieper in de put. En nu ben ik eigenlijk de put uit geklommen. Bij WIJ Groningen hebben ze me daarin echt op weg geholpen. Het bleek gelukkig geen bemoeizieke instantie te zijn. Je kon gewoon met iemand praten en intussen denken: die vrouw is net zoals ik. Zij gaat straks ook weer naar huis, en dan gaat ze ook haar boodschappen doen.”

Tijdens zo’n koffieochtend hoorde Priscilla over het energieproject. Er werden nog coaches gezocht, had zij daar geen zin in? Ze heeft even geaarzeld: “Ik ben moeder van twee kindjes. Als je wilt werken is dat best lastig combineren: het moet passen binnen de tijden dat zij naar school gaan. Maar deze participatiebaan past perfect. Het helpt me in mijn ontwikkeling vooruit, en mijn netwerk groeit. Als energiecoach kom ik ook bij alleenstaande moeders. Je ziet de kinderslaapkamertjes waar misschien een lampje vervangen moet worden. Zo’n kindje moet natuurlijk wel mooi licht hebben als ze op haar kamertje komt. Ik zou die jonge moeders ook graag willen inspireren. Ik weet dat het niet meevalt om in zo’n situatie te gaan werken of een opleiding te doen. Daar is durf voor nodig. Maar mijzelf gaf het ook weer de motivatie om verder te gaan in het leven. Want ik wil iets opbouwen voor de kinderen later. Dat ze een werkende moeder hebben. Ja, dit project heeft mijzelf ook geholpen.”

Aardbevingen
Baukje Hoekstra is een deskundige op gebied van energiebesparing: “Ik heb milieukunde gedaan. Daarbij heb ik me toegelegd op het energiezuiniger maken van kantoorgebouwen en scholen. Met huishoudens ligt het in feite eenvoudiger, want je hoeft met veel minder mensen rekening te houden.”

Baukje komt uit Buitenpost. Het energieproject kwam ze op het spoor dankzij een advertentie in de buurtkrant. “Het sprak me meteen aan. Ik was in die tijd al regelmatig mensen behulpzaam bij het energie besparen of zelf opwekken, en dan schreef ik adviesrapporten. Maar het leuke hiervan is dat je ze behalve advies ook een pakket spullen kunt meegeven. Verder wist ik natuurlijk dat dit een kwetsbare regio is, door de aardbevingen. Dus zo’n project is hier zeker zinvol.”

Het is nu al vier keer gebeurd dat de wijk zonder stroom kwam te zitten. Dan was ik de enige bij wie het licht nog brandde.

Groene stroom voor jezelf
Baukjes enthousiasme sloeg over op Fred Ralten, ook uit Buitenpost. Die twee kennen elkaar al langer, omdat ze allebei warmlopen voor duurzame energie. Fred: “Veel van mijn tips heb ik zelf proefondervindelijk vastgesteld. Want ik heb thuis een eigen elektriciteitsnet aangelegd. Dus naast de stopcontacten die iedereen normaal heeft, heb ik een privé-thuisnet van 12 volt: voor de verlichting, de radio… Alles wat daarop kan, zit daarop. Allemaal zelf bedacht, met vallen en opstaan, zeker in het begin. Maar laat er dan er eens een lampje doorbranden: dan ga je ermee aan de slag en je leert ervan. Intussen werkt het vrij goed.” Eigenzinnige oplossingen, daar heeft Fred plezier in. “De normale elektriciteit uit de muur, dat is meestal sjoemelstroom. Dus ik wilde minder verbruiken. En daarbij wil ik onafhankelijk zijn. Het is nu al vier keer gebeurd dat de wijk zonder stroom kwam te zitten. Dan was ik de enige bij wie het licht nog brandde, en zij mochten met kaarsen in de weer.”

In de berging van zijn huurwoning heeft Fred een grote accu staan. Die wordt opgeladen door zonnepanelen en een eigen windmolentje, dat ingenieus is bevestigd aan het platte dak achter het huis. Fred levert zijn groene stroom dus niet terug aan het energiebedrijf, maar benut alles zelf. “Het is een losstaand systeem. De meeste mensen met zonnepanelen leveren energie terug aan het net, maar hoeveel geld dat oplevert is twijfelachtig – zeker als straks de salderingsregeling op de schop gaat. Daar heb ik een hard hoofd in. Dus in plaats daarvan houd ik alle opgewekte energie voor eigen gebruik: zo heb ik met regelingen en tarieven niets te maken. Wat uit mijn accu komt, hoef ik niet uit de muur te halen: dat is een vorm van saldering waar geen speld tussen te krijgen is.” Voor grote apparaten (wasmachine, koelkast) blijft hij op het gewone elektriciteitsnet aangewezen. Maar de nota’s zijn al jaren absurd laag, vertelt hij met gepaste trots.

Meer duurzaamheid
Vanuit WIJ Beijum coördineert Annelies Goslinga het Energieproject. Ze schuift aan en hoort Fred honderduit vertellen. “Dat is het leuke van zulke experts”, zegt zij. “Er zijn in deze wijken genoeg mensen die groen en eco willen zijn, maar hoe dan? Dus die praten graag wat langer met de coaches door. Dan blijkt dat mensen ook best willen samenwerken om hun flat energiezuiniger te krijgen, of dat ze een installatie willen om regenwater terug te winnen voor hergebruik. Dát kunnen wij niet voor ze regelen, maar soms zijn er subsidies waarop we kunnen wijzen. Of we spelen de gegevens door aan het gebiedsteam van de gemeente: zij zijn er ook voor duurzaamheid en kunnen wellicht wat doen. Verder brengen we belangstellenden met elkaar in contact. Je raakt aan de praat en dan komt er iets moois tot stand. Mensen worden geïnspireerd en denken: hé dat klopt, dat wil ik ook.”

In je portemonnee
Maar het succes zit ook in simpele bespaartips. Priscilla: “Als je erbij zegt hoeveel geld het scheelt, zie je mensen denken: o, zó veel? Dan gaan we dus echt minder douchen, dan gaan we inderdaad die verwarming lager zetten! Want iedereen wil graag wat geld overhouden om leuke dingen mee te doen.”

Lisette Veenstra, ook van WIJ Beijum: “Het gaat om forse bedragen. Alleen al dankzij het materiaal kunnen mensen gemiddeld 150 euro besparen. De een wat meer, de ander wat minder. Installeer je een besparende douchekop, dan scheelt dat op zich 60 euro. Maar ga je daarbij twee minuten korter douchen, dan zit je al gauw op 120 euro. Die praktische tips maken zoveel verschil. Het maandelijks voorschot kan omlaag en je merkt het in je portemonnee.”

Priscilla: Toen ik hiermee begon heb ik zelf 685 euro teruggekregen! Er is bij mij een woningscan gedaan en toen heb ik alles tochtvrij laten maken, gordijnen geplaatst, ledlampen door het hele huis, een besparende douchekop en de verwarming naar beneden. Toen bleek dat mijn termijnbedrag omlaag kon. Normaal moest ik elk jaar bijbetalen, maar nu kreeg ik gewoon 685 euro terug. Daar ben ik lekker van naar Curaçao geweest, ha ha! Je moet wel genieten van het leven, hè.”